هوالشافی
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی قم
مجتمع آموزشی پژوهشی درمانی خیّرین سلامت استان قم
نکات تغذیه بعد از عمل( ویژه بخش جراحی )
نکات تغذیه ای بعد از جراحی های دستگاه گوارش ( معده - روده - صفرا )
به طور کلی در دو هفته اول پس از عمل جراحی دستگاه گوارش :
- مصرف میوه و سبزیجات چه به شکل خام و چه پخته مجاز نیست.
- غذاها باید نرم و بدون ادویه باشد.
- تعداد وعده های غذایی افزایش و حجم غذا کاهش یابد. ( هر دو ساعت بیمار تغذیه شود ، 6 تا 8 وعده در روز مصرف شود )
- برنج، ماکارونی، سیب زمینی، مرغ و ماهی کاملاً پخته شده، آب میوه جات و سبزیجات مفید است.
- شیر معمولاً غیر مجاز است.
- پس از دو هفته می توان به تدریج از میوه و سبزی پخته و پوره شده استفاده کرد.
این بیماران به مایعات فراوان همراه با غذاهای حاوی سدیم و پتاسیم نیاز دارند. آب پرتقال و سیب، موز، سیب زمینی و گوجه فرنگی پتاسیم بالایی دارند.
مبنای توصیه ها پیروی از یک رژیم غذایی طبیعی و پرهیز از غذاهای غیر مجاز دراین موارد است.
هم چنین همراه بیمار می تواند یادداشتی از مواد غذایی دریافتی و عوارض جانبی تهیه کند تا مواد غذایی آزار دهنده شناسایی شوند.
بیمارانی که جراحی شده اند در ابتدا رژیم های غذایی مایعات رقیق و مایعات غلیظ و بعد از تحمل آنها ، قبل از اینکه از رژیم غذایی معمولی استفاده کنند غالبا لازم است برای مدتی از رژیم غذایی نرم استفاده نمایند.
نکات تغذیه بعد از عمل( ویژه بخش جراحی )
رژیم غذایی مایعات رقیق
رژیم غذایی مایعات رقیق ، در مرحله اول تغذیه بعد از عمل جراحی انجام می شود.
این رژیم غذایی همچنین در دوران حاد بیماریهای سخت، در مواردی که بیمار دچار تب، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی شدید، نفخ و اسهال نیز توصیه می شود .
مایعاتی که در این رژیم غذایی مجاز هستند شامل آب معمولی، چای کم رنگ، آب میوه های شیرین صاف شده و رقیق و سوپ تهیه شده از گوشت تازه بدون چربی و صاف شده می باشد.
در شروع استفاده از این رژیم، حجم مایعات حدود نصف استکان کوچک ( 30 میلی لیتر )و ساعت به ساعت می باشد و با بهبودی بیمار به یک استکان کامل ( 60 میلی لیتر ) در ساعت می رسد. مسلما در این مدت در صورتی که لازم باشد دستور تزریق سرم داده خواهد شد.
رژیم غذایی مایعات رقیق از نظر تغذیه ای کامل نیست و بعد از یک یا چند روز بر حسب دستور پزشک می توان از رژیم غذایی مایعات غلیظ که کامل تر است استفاده نمود.
نکات تغذیه بعد از عمل( ویژه بخش جراحی )
رژیم غذایی مایعات غلیظ
این رژیم در مرحله دوم تغذیه بعد از جراحی استفاده می شود. بیمارانی که دوران حاد بیماریها را تا حدودی سپری نموده اند، با بهبودی نسبی خود می توانند از رژیم غذایی مایعات غلیظ استفاده نمایند.
مواد مجاز در این رژیم غذایی علاوه بر مایعات مجاز در رژیم غذایی مایعات رقیق شامل مواد دیگری می شود که تدریجا می توان وارد برنامه غذایی بیمار نمود. این مایعات شامل شیر بدون چربی، شیر معمولی، مخلوط شیر و تخم مرغ و سوپ های تهیه شده از گوشت تازه، حبوبات یا غلات و سبزی می باشد. این سوپ ها پس از آماده شدن باید صاف شوند و سپس مصرف شوند.
باید دقت شود که این مایعات تدریجی و با حجم کم وارد برنامه غذایی بیمار شود و به تدریج حجم مایعات هر وعده را افزایش داده و فاصله وعده ها را زیادتر کرد، تا اینکه به 6 وعده در شبانه روز برسد.
در صورتی که بیمار منعی در مصرف خامه نداشته باشد می توان به مایعات مجاز در این رژیم غذایی خامه اضافه نمود و به این ترتیب کالری دریافتی بیمار را افزایش داد در صورتی که بیمار بتواند رژیم غذایی مایعات غلیظ را به خوبی تحمل نماید با بهبودی بیشتر و کاهش عوارض بیماری می تواند از رژیم های غذایی نرم که رژیم کامل تر است استفاده کند.
نکات تغذیه بعد از عمل( ویژه بخش جراحی )
رژیم غذایی نرم
رژیم غذایی نرم ، در مرحله سوم رژیم غذایی بعد از جراحی و در صورت تحمل رژیم مایعات رقیق و مایعات غلیظ برای بیمار انجام می شود.( این رژیم برای بیمارانی که قدرت جویدن نیز مناسب میباشد
رژیم غذایی نرم شامل غذاهایی است به صورت مایع، خمیری و یا پوره بوده و از موادی تهیه می شود که هضم آنها آسان باشد ؛بنابراین مصرف مواد غذایی که حاوی فیبر هستند مانند سبزیها و میوه های خام و سبوس غلات وپوسته حبوبات و غذاهای سرخ شده در روغن، ادویه ها، چاشنی های تند و مواد محرک مجاز نمی باشد.
ولی می توان سبزی و میوه های پخته، نان بدون سبوس، آرد غلات بدون سبوس را مصرف نمود، برای تهیه سوپ و پوره می توان از گوشتهای تازه استفاده نمود.
مواد خوراکی مجاز را می توان پس از ریختن به کمک شیر، آب میوه، خامه، کره، تخم مرغ به صورت پوره یا خمیری و نرم در آورد.
اگر مصرف چربی برای بیمار منع نشده باشد با اضافه کردن خامه و کره می توان انرژی دریافتی بیمار را افزایش داده و با افزودن شیر خشک و یا تخم مرغ به مایعات می توان پروتئین رژیم غذایی را افزایش داد.
شیر برنج و حریره بادام ، فرنی از غذاهای مناسب در این رژیم هستند. تخم مرغ را می توان به صورت خام مخلوط باشیر استفاده نمود و یا می توان تخم مرغ را آب پز نمود و سپس آن را له کرد و کمک شیر و کره به شکل پوره درآورد مصرف آب میوه های تازه و شیرین برای تامین ویتامین ها و مواد معدنی مجاز می باشد.
توصیه های غذایی برای بیماران با عمل کیسه صفرا( ویژه بخش جراحی )
برای رژیم غذایی بیماران با عمل کیسه صفرا اصل این است که ناراحتی بیمار ، با دادن غذاهای کم چرب به حداقل رسیده شود.
۱- غذاهایی که می توان از آن استفاده کرد، عبارتند از:
شیر کم چربی- چای - آب میوه - نان -پنیر کم چرب- تخم مرغ غنی شده هفته ای سه عدد -چربی های گیاهی
گوشت ها اعم از گوسفند و گوساله و مرغ و یا ماهی ها سرخ شده نباشد و به صورت آب پز یا کباب و یا بریان شده می توان مورد استفاده قرار داد.
سوپ های صاف شده و ادویه جات از قبیل نمک، فلفل، ادویه به حد اعتدال
شیرینی جات همه رقم از قبیل مربا- ژله- مارمالات و شکر آزاد است.
سبزیجات از قبیل هویج - سیب زمینی - کلم و غیره همه نوع در صورت تحمل موقعی که بدون اضافه کردن کره و یا خامه آب پز شده باشند.
میوه جات همه نوع در صورت تحمل بیمار می تواند مصرف شود.
۲- غذاهایی که میباید پرهیز شود:
شیر پر چرب -بستنی که از شیر پر چربی درست شده باشد- کیک ها و شیرینی هایی که خامه و چربی داشته باشند.
تخم مرغ نیم رو و چربی های حیوانی و چربی هایی مانند خامه و سس سالاد .
از گوشت هایی که به صورت کنسرو شده پرچربی و یا گوشت های چرب - سوسیس- کالباس می باید پرهیز شود.
سوپ هایی که با خامه و شیر چرب درست شده اند، شیرینی هایی از قبیل شکلات ها و غیره همچنین در صورتی که بیماران نتوانند ادویه جات را تحمل نمایند بهتر است پرهیز گردد.
از میوه جات کال و نارس مانند سیب کال و همچنین مصرف توتها که ممکن است بیماران تحمل ننمایند، پرهیز شود.
به طور کلی باید از غذاهای سرخ شده، آجیل - زیتون- شورها ( از قبیل خیار شور) ذرت بوداده و چاشنی هاپرهیز به عمل آورد .
بعد از عمل جراحی کیسه صفرا و بیرون آوردن کیسه صفرا بیماران پس از مدت کوتاهی که از غذاهای کم چربی استفاده نمودند می توانند رژیم غذایی خود را تغییر داده وبا توجه به سطح تحمل گوارشی از غذاهای دیگر به صورت آزادانه استفاده نمایند .
ناگفته نماند که ممکن است به بعضی ها غذاهایی از قبیل شیر- سوسیس- کالباس و غیره حساسیت داشته و هضم این غذاهای برایشان مشکل باشد در این صورت بهتر است از خوردن غذاهایی که نمی توانند تحمل نمایند پرهیز نمایند.
بهتر است مواد غذایی نفاخ (مانند کلم ، انواع لوبیا ، تره ، تربچه ،... ) در رژیم غذایی محدود گردند. فیبرهای خشن و غذاهای پرادویه ، موجب تشدید حرکات انقباضی شده و موجب اختلال بیشتر کیسه صفرا میشوند.
تغذیه در بیماران ارتوپدی
تهیه و تنظیم : مهشید شکوری
کارشناس ارشدتغذیه و رژیم درمانی مجتمع آموزشی پژوهشی درمانی خیرین سلامت استان قم
