اخلاق پرستاری
چرا اخلاق اهمیت دارد؟
به خاطر پیشرفت‌های زیادی که در حوزه دانش و فناوری در مراقبت‌های سلامت به وجود آمده ،به دنبال آن‌هم چالش‌های زیادی را برای پرستاران به وجود آورده است.
همچنین به خاطر اینکه مددجویان ما انسان‌ها هستند که بسیار آسیب‌پذیر هستند و ما به‌عنوان پرستار ارتباط مستقیم و مداوم با زندگی و سلامت انسان‌ها داریم بنابراین به‌تبع آن مواجهه شدن با مشکلات اخلاقی در حرفه پرستاری زیاد است و پرستاران باید دائماً تصمیم‌گیری کنند.
از سوی دیگر چالش‌هایی که هر پرستار با آن روبه‌رو است از فرهنگی به فرهنگ دیگر و از مذهبی به مذهب دیگر متفاوت است .
بنابراین همه پرستاران با چالش‌های اخلاقی در فعالیت‌های خود مواجه هستند و برای تصمیم‌گیری در موضوعات اخلاقی باید دانش خود را در موضوعات اخلاقی بالا ببرند و سعی کنند که از افرادی که در این زمینه اطلاعات بیشتری دارند و قانون هم به آنها اجازه می‌دهند مشاوره بگیرند.
چه موقع ما مشکل اخلاقی روبه‌رو می‌شویم؟
وقتی تعارض بین ارزش‌ها داریم مطمئن یک چالش پیش می‌آید.یعنی وقتی ارزش‌هایی که پرستار برای خود تعریف کرده باارزش‌های سیستم مدیریتی و ارزش‌های بیمار متفاوت باشد ،مشکل به وجود می‌آید.بنابراین باید به دنبال راه‌حل باشیم و ببینیم چه‌کاری باید انجام بدهیم که نفع همه را در برگیرد .
به همین دلیل آیین‌های اخلاقی یا کد اخلاقی که یک راهنمای نظام‌مند برای شکل‌دهی رفتار اخلاقی است،شکل گرفت.
درهرصورت پرستاران و کادر درمان در ابتدا باید باورهای خود را بشناسند و بداند چه دیدگاه‌هایی در مورد مسائل اخلاقی دارند و بعد باید با مبانی و اصول آیین‌های اخلاقی در پرستاری آشنا باشند و در مورد آن اطلاعات کافی داشته باشند.
مفاهیم اصلی در اخلاق پرستاری
- استانداردهای حرفه‌ای پرستاری
- راهنمای رفتار حرفه‌ای پرستاری
- اخلاق حرفه‌ای پرستاری
شاید تعاریف موارد ذکرشده در بالا باهم هم‌پوشانی داشته باشند ولی هرکدام تعاریف جداگانه‌ای دارد.
استانداردهای حرفه‌ای پرستاری:
این استانداردها چارچوب کلی حرفه‌ای و انتظاراتی که از یک پرستار می‌رود را،مشخص می‌کند.پایه استاندارد ای حرفه‌ای پرستاری ،همان پروسیجربوک ها هستند که درواقع همان توافق‌هایی هستند که جهت سنجش فعالیت‌ها به کار می‌روند و موجب مراقبت‌های پرستاری مؤثر و ایمن می‌شوند.
چرا پروسیجربوک ها مبنای استاندارد حرفه‌ای پرستاری است ؟زیرا استانداردها در آنجا تعریف‌شده است مثلاً وقتی می‌خواهیم پانسمان تعویض کنیم استانداردهای تعویض پانسمان ،مثل روش و تجهیزات ... قدم‌به‌قدم توضیح داده‌شده است یا مثلاً استاندارد یا ترانسفوزیون خون همگی در پروسیجربوک ها از صفرتاصد آن توضیح داده شده است.
راهنمای رفتار حرفه‌ای پرستاری:
تعریف حرفه یا profession:حرفه کاری است که نیازمند یادگیری علمی و عملی با ویژگی‌های خاص است
تعریف حرفه گرایی یا professionalissm : ویژگی‌هایی که یک شاغل حرفه‌ای را از یک شاغل غیرحرفه‌ای مشخص می‌کند.در رده پرستاری ،پرستاران با مدرک کارشناسی به بالاتر در رده حرفه‌ای محسوب می‌شود.
یک شخص پروفیشنالیسم یا حرفه‌ای باید به تعهداتی که در حرفه خود ذکرشده پایبند باشد و حتماً به آنها عمل کند
حالا استانداردهای حرفه‌ای پرستاری چیست؟
استاندارد حرفه‌ای پرستاری 8 مورد است:
1) پاسخگویی و تعهد به جامعه:هر پرستار به خاطر تعهدی که به جامعه دارد و یک‌رشته دانشگاهی است در قبال عملکرد خودش مسئولیت دارد و باید پاسخگو نسبت به اقداماتی که انجام می‌دهد ،باشد
2) کدهای اخلاقی:هر پرستار باید ،باورها و عقاید خودش را بر اساس کدهای اخلاقی که طبق استاندارد برای او تعریف‌شده است ،ارتقاء بدهد.آیین اخلاق پرستاری در جمهوری اسلامی ایران در سال 1390 تدوین‌شده و دارای 5 حیطه است.
3) دانش: یک پرستار حرفه‌ای حداقل دارای مدرک کارشناسی است و باید دانش کافی درزمینهٔ پرستاری دریکی از دانشگاه‌ها را کسب کرده باشد.
4) کاربرد دانش:پرستار باید بتواند به‌صورت عملی از دانش خود درزمینهٔ ملقبت از بیمار استفاده کند.
5) کسب صلاحیت مدوام:پرستار باید در طول خدمت خود با آموزش‌های ضمن خدمت و مداوم دائماً درزمینهٔ مراقبت از بیمار دانش خود را بالا ببرد.
6) رهبری:پرستار باید بتواند تأثیرگذار روی دیگران باشد و بتواند بر بیمار خود تأثیر بگذارد و باعث تغییر رفتار در او شود.
7) ارتباطات فردی:پرستار باید ارتباطات بین خود و همکاران و ارتباط بین خود و مددجو مهارت کافی داشته باشد
8) استقلال:پرستاری یک حرفه مستقل است
باید تأکید کرد که در حرفه پرستاری داشتن رفتار حرفه‌ای ضرورت دارد زیرا بزرگترین گروه حرفه‌ای در نظام سلامت ،پرستاران هستند.
نقش‌های هفت‌گانه گروه پرستاران در نظام مراقبت
- نقش مراقبت 2) نقش آموزش 3) نقش پژوهش 4) نقش مدیریت 5) نقش هماهنگ‌کننده 6) نقش مشاور 7) نقش نظارتی
راهنمای رفتار حرفه‌ای پرستاری از آیین‌نامه اخلاق پرستاری و بر مبنای ارزش‌های 12 گانه در اختیار ما گذاشته‌شده است.
ارزش‌های 12 گانه با مشارکت دانشگاه و انجمن پرستاری و نظام پرستاری تدوین شده است و در اختیار ما گذاشته‌شده است که عبارت از:
ا) احترام به مدد چو/ بیمار و حفظ شان و کرامت انسانی
2) نوع‌دوستی و همدلی
3) پایبندی به تعهدات حرفه ای
4) پاسخگویی،مسئولیت پذیری و وجدان کاری
5)عدالت در خدمت‌رسانی
6) تعهد ،صداقت و وفاداری
7) حفظ حریم خصوصی بیماران و تعهد به رازداری و امانت‌داری
8) ارتقا صلاحیت علمی و عملی به‌طور مداوم
9) ارتقا آگاهی از مقرارت حرفه‌ای و دستورالعمل‌های اخلاقی
10) احترام متقابل به سایر ارائه‌دهندگان مراقبت سلامت
11) احترام به استقلال فردی مددجو
12) شفقت و مهربانی
اخلاق حرفه‌ای پرستاری nursing Ethice
اخلاق در حقیقت رفتارهای درست را از غلط به ما نشان می‌دهد و در حقیقت اخلاق نه قانون است نه مذهب و نه فرهنگ ..اما اخلاق شدیداً تحت تأثیر هم قانون است و هم شدیداً تحت تأثیر اخلاق است.بنابراین پایه‌های اخلاق در قانون و اخلاق و فرهنگ گذاشته می‌شود.
در کشور ما که یک کشور اسلامی است و حکومت اسلامی وجود دارد پایه‌های اخلاق بر اساس مذهب اسلام گذاشته‌شده است.
اخلاق پرستاری:
درکل پرستاری چنان بااخلاق عجین شده است که می‌توان گفت که پرستاری یک فلسفه اخلاق است و همان‌طور که ذکر شد به اخلاق پرستاری اخلاق حرفه‌ای هم گفته می‌شود که اشاره به آداب و هنجارهای اخلاقی یک گروه خاص دارد.
استاندارد اخلاق پرستاری عبارت از:
اختیارAutonomy
سودرسانی Beneficence
اجتناب از آسیب و صدمه
عدالت Jactice
مفاهیم اخلاقی در پرستاری شامل ارتباط برقرار کردن با مددجو است . قلب مفاهیم اخلاقی در پرستاری ارتباط است هرچه پرستار بتواند مهارت ارتباطی بهتری با مددجو برقرار کند مطمئناً مراقبت بهتری از مددجو به عمل می‌آورد.همچنین پرستار باید از مددجو حمایت به عمل آید و نسبت به مراقبت‌هایی که برای بیمار انجام می‌دهد باید پاسخگو باشد و مسئولیت آن را بپذیرد و با همکاران خود و سایر قسمت‌های بیمارستان مثل آزمایشگاه و رادیولوژی ....همکاری دوستانه داشته باشد.
مطالب پایش هموویژیلانس
آیین‌نامه اخلاق پرستاری در جمهوری اسلامی ایران
آیین اخلاق پرستاری در جمهوری اسلامی ایران در سال 1390 تدوین‌شده و دارای 5 حیطه است.
۱- پرستار و جامعه
۲-پرستار و تعهد حرفه‌ای
۳- پرستار و ارائه خدمات بالینی
۴- پرستار و همکاران گروه درمانی
۵- پرستار،آموزشپژوهش
از همکاران عزیزم خواهش می‌کنم با مراجعه به آیین‌نامه مطالب را مطالعه بفرمایند فقط حیطه خدمات بالینی جهت اطلاع خدمت شما در این جزوه گذاشته می‌شود.
راهنماهای اخلاقی در بخش پرستار و ارائه خدمات بالینی:
پرستار باید:
- خود را با ذکر نام، عنوان و نقش حرفه‌ای به مددجو/ بیمار معرفی کند.
- ارائه مداخلات پرستاری را با احترام کامل به مددجو/بیمار و حفظ شان وی انجام دهد.
- خواسته‌های مددجو/بیمار را صرف‌نظر از سن، جنس، نژاد، موقعیت، وضعیت اقتصادی، سبک زندگی، فرهنگ، مذهب، باورهای سیاسی و توانایی جسمی او، موردتوجه و ملاحظه قرار دهد.
- مراقبت‌ها را مبتنی بر دانش روز و قضاوت صحیح پرستاری انجام دهد.
- ارتباطی همراه با ملاطفت در رفتار و کلام داشته باشد، به‌نحوی‌که با جلب اعتماد مددجو/ بیمار بتواند نیازها و نگرانی‌های بیمار را دریابد.
- قبل از انجام هرگونه مداخلات پرستاری، رضایت آگاهانه بیمار یا سرپرست قانونی وی را جلب کند. در همین راستا اطلاعات کافی در مورد اقدامات پرستاری را در اختیار بیمار قرار دهد تا بیمار امکان قبول یا رد آگاهانه خدمات مراقبتی را داشته باشد.
- هنگام ارائه یک محصول جدید یا به‌کارگیری آن در بالین، آگاهی کامل از خطرات احتمالی آن وسیله داشته باشد و همچنین اطلاعات لازم در مورد فواید و مضرات استفاده از آن محصول را در اختیار مددجو/بیمار بگذارد تا امکان انتخاب آگاهانه برای وی فراهم شود.
- آگاه باشد هیچ‌کس حق ندارد به‌جای یک فرد بالغ صلاحیت‌دار، رضایت دهد و در مورد کودکان، حق رضایت جزء مسئولیت‌های قیم قانونی است.
- جهت توانمندسازی مددجو/بیمار با توجه به طرح مراقبتی و برنامه ترخیص، به مددجو/بیمار و خانواده وی آموزش دهد.
- به‌طور استثناء، در مواقع اورژانس که اقدام درمانی در اسرع وقت برای حفظ زندگی مددجو/بیمار ضروری است، بدون رضایت بیمار اقدامات لازم را شروع کند.
- در شرایطی که مددجو/بیمار قادر به اعلام رضایت نبوده، اطلاع از خواسته وی نیز امکان‌پذیر نباشد، بر اساس استانداردهای موجود و با در نظر گرفتن مصلحت مددجو/بیمار ، مناسب‌ترین اقدام را برای او انجام دهد.
- برای بی‌خطر بودن مداخلات پرستاری احتیاطات لازم را بکار بندد و در موارد لازم این موضوع را با سایر اعضای گروه سلامت به مشورت گذارد.
- همه اطلاعاتی که در حین فرایند مراقبتی به دست آورده یا در اختیار او قرار می‌گیرد، را سرّ حرفه‌ای تلقی کند و مگر در موارد مجاز، بدون رضایت مددجو/بیمار در اختیار دیگران قرار ندهد.
- اطلاعات درمانی مددجو/بیمار را تنها برای اهداف مرتبط با سلامت (درمان، پژوهش) و در جهت منافع بیمار مورداستفاده قرار دهد. همچنین مددجو/بیمار را مطلع کند که ممکن است بخشی از اطلاعات پرونده با سایر اعضاء گروه درمان جهت مشاوره درمانی در میان گذاشته شود.
- در مواردی که از اطلاعات مددجو/بیمار درزمینهٔ های تحقیقاتی و آموزشی استفاده می‌شود باید با کسب رضایت وی بوده و انتشار اطلاعات بدون درج نام یا هر نشانی منجر به شناسایی، صورت گیرد.
- هنگام انجام هر مداخله پرستاری، به حریم خصوصی مددجو/بیمار احترام بگذارد.
- در موارد عدم امکان خدمت‌رسانی ایدئال تا زمان برقراری برنامه جدید درمانی ارائه مراقبت را در بهترین سطح از توانایی ادامه دهد.
- در شرایط اورژانس خارج از محیط کار نیز به ارائه مراقبت از بیمار یا مصدوم بپردازد.
- در صورت نارضایتی مددجو/بیمار یا بروز مشکل، حق وی برای تغییر پرستار مسئول یا سایر مراقبان و درمانگران را محترم شمرده ، در حد امکان در جلب رضایت مددجو/بیمار تلاش کند.
- در صورت اطلاع از موارد عدم رعایت استانداردهای مراقبتی، به مقام مسئولی که اختیار کافی برای اصلاح شرایط داشته باشد اطلاع دهد.
- هرگونه اعتراض و مشکل بیمار را به مسئول بخش گزارش دهد.
- از انجام اقداماتی که مستلزم زیر پا گذاردن اصول اخلاقی، قانونی و شرعی باشد حتی در صورت درخواست بیمار پرهیز کند.
- در بیمارانی که روزهای پایانی حیات را سپری می‌کنند، برای پذیرش واقعیت و برنامه‌ریزی مناسب برای برآوردن خواسته‌های بیمار، ازجمله انجام اعمال مذهبی یا ثبت وصیت، کمک و همکاری کند.
تهیه کننده: سعیده آقاگلی
بار کد مطالب این صفحه
