کلستومی چیست؟

یکی از انواع جراحی روده است که طی آن روده از طریق سوراخی به نام استوما,به سطح شکم باز می‌شود.در حقیقت این جراحی مسیر جدیدی برای دفع مدفوع از بدن ایجاد می‌کند.

علت انجام کلستومی: آسیب روده به هر دلیلی مسیر دفع مدفوع باید تغییر کند

روده دارای سه بخش می‌باشد

1. عرضی یا سیگموئیدی
2. عمودی
3. رکتال(راست‌روده)

مدفوع خارج‌شده از دو بخش سیگموئیدی و عمودی مایع است اما مدفوع خروجی از قسمت رکتال یا راست‌روده،سفت است بنابراین کیسه‌های کلستومی بر اساس محل برش روده انتخاب می شود، جهت جراحی در قسمت سیگموئیدی و عمودی به علت آبکی بودن مدفوع نیاز به کیسه شیردار  دارند.اما در جراحی قسمت رکتال یا راست‌روده، از کیسه یک‌تکه یا چند تیکه با انتهای باز استفاده می‌شود.

کیسه‌های کلستومی :

شما می‌توانید جهت رفع نیاز خود از انواع کیسه‌های کلستومی استفاده نمائید ، این کیسه‌ها در فروشگاه‌ها تجهیزات پزشکی به فروش می‌رسد .

تغذیه پس از کلستومی:

پس از جراحی مشکلاتی از قبیل نفخ، اسهال، بوی بد مدفوع ممکن است ایجاد شود.جهت کاهش این مشکلات نکات زیر را رعایت کنید:

1. آب زیادتری بنوشید
2. جهت جلوگیری از نفخ : از خوردن غذاهای نفاخ مثل حبوبات، نوشیدنی‌های گازدار، لبنیات و سبزی‌های خام جلوگیری شود.
3. جهت جلوگیری از بوی بد: سیر ،پیاز،تخم‌مرغ،خانواده کلم و سایر غذاهایی که موجب بوی بد مدفوع می‌شوند را مصرف نکنید.
4. جهت جلوگیری از یبوست: موادی مانند سیب، موز،آجیل، لبنیات که موجب یبوست می‌شود پرهیز کنید.
5. جهت جلوگیری از حجم بالا مدفوع: وعده‌های غذایی متعدد اما با حجم کم داشته باشید.
6. حتی اگر گرسنه نیستید وعده غذایی خود را مصرف کنید،زیرا بدن شما به کالری بیشتری نیاز دارد.
7. تا مدتی از مصرف غذاهای پر فیبر مثل سبزی‌های، میوه پرهیز کنید.

مراقبت از استوما:

1. خود استوما پایانه‌های عصبی ندارد و فاقد حس می‌باشد، بنابراین از لمس استوما ترس نداشته باشید. اما به دلیل حساس بودن  برخورد یا فشار اجسام یا لباس مثلاً کمربند شلوار و کمربند ایمنی به استوما آسیب بدون درد وارد می‌کند، مراقب باشید استوما تحت‌فشار قرار نگیرد.
2. پوست اطراف استوما حساس است. برای مراقبت باید دهانه کیسه کاملاً منطبق با اندازه استوما باشد. هرگونه نشتی از اطراف دهانه کیسه، باعث سوختن و آسیب پوست اطراف استوما می‌شود.
3. تنگ بودن دهانه کیسه به استوما فشار می‌آورد و عملکرد آن دچار مشکل می‌شود.
4. در صورت تعریق زیاد باید بافاصله کمتری کیسه را تعویض نمایید.
5. در زمان تعویض پوست اطراف استوما را با آب و صابون کاملاً تمیز و خشک نمایید. اگر پوست اطراف استوما تمیز نباشد احتمال جدا شدن چسب آن و نشتی از کیسه و جود دارد.
6. در حد چند قطره خون‌ریزی هنگام تمیز کردن استوما طبیعی است.
7. فعالیت فیزیکی و یا حرکات سنگین به استوا آسیب می‌زند.
8. لباس‌هایی با پارچه‌های لطیف و عبور دهنده‌ی هوا استفاده کنید.
9. کیسه‌ی استوما هنگامی‌که محتویات آن به3/1 رسید تعویض یا تخلیه نمایید.

علائم خطر:

1. خون‌ریزی از استوما       
2. وجود لخته خون در کیسه،لوله یا روی استوما        
3. تورم زیاد دهانه استوما
4. تهوع،استفراغ، اسهال،درد شکم              
5. بوی بد استوما
6. هرگونه تغییر رنگ مانند بنفش یا سیاه شدن استوما (استوما باید به رنگ قرمز شفاف و براق باشد)

عوارض استومی:

1. عدم خون‌رسانی به بافت 
2. روی‌هم خوابیدن لبه‌های استومی
3. فرورفتن استوا
4. فتق یا بیرون‌زدگی
5. خون‌ریزی
6. ترشح زیاد
7. بوی بد و زننده
8. التهاب پوستی
9. زخم در اطراف پوست استوما
10. سنگ کیسه صفرا
11. عفونت
12. انسداد ثانویه روده
13. افزایش حجم بافتی

توجه : پس از مدتی می‌توانند در ساعات معینی طبق عادت روده‌ای خود را تخلیه نماید .

تعویض کیسه استومی :

درصورتی‌که از کیسه‌های خاص تخلیه استفاده می‌کنید روش استفاده از آن را از شرکت مربوطه بخواهید .

بهترین زمان شستشو ، صبح زود قبل از صبحانه یا ۴-۳ساعت بعد از غذا است. یعنی زمانی که روده کمترین سطح فعالیت را دارد. خیلی از کسانی که کیسه کلستومی دارند ، شام را سر شب میل می‌کنند و کیسه را آخر شب شستشو و تعویض می‌نمایند.

وقتی 3/1 یا 4/1 کیسه پرشد، اقدام به تعویض کیسه می‌کنیم.به این صورت که:

1. ست سرم (شیلنگ سرم) را به سرم شستشو متصل کنید.
2. سرم را بر روی گیره یا پایه سرم داخل سرویس بهداشتی آویزان کنید.
3. سرم را هواگیری کنید (وارد شدن هوا به داخل روده موجب درد می‌شود)
4. دستکش بپوشید.
5. کیسه قبلی را به‌آرامی جدا کنید.
6. سر ست سرم را با ژل لوبریکانت نرم کنید.
7. سر ست سرم را به‌آرامی وارد استوما نمائید (بیش از ۸سانتیمتر وارد نشوید)
8. با سرعت ملایمی سرم را طی ۱۰-۵دقیقه وارد روده کنید.
9. در دفعات اول ۳۰۰سی سی و در دفعات بعدی ۵۰۰سی‌سی تا ۱۰۰۰سی‌سی مایع جهت شستشو استعمال شود.
10. پس از وارد شدن مایع شیر شیلنگ را ببندید و ۱۵ثانیه مکث کنید.
11. سر شیلنگ را خارج کنید.
12. محتویات (مدفوع ، آب و گاز۹طی مدت ۱۵-۱۰دقیقه تخلیه خواهد شد. کمی زور زدن می‌تواند به تخلیه بهتر کمک کند.
13. محل استوما را با آب و صابون بچه شستشو نموده و خشک‌کنید.
14. سایز استوما را ازنظر تغییر اندازه بررسی کنید
15. کیسه کلستومی جدید را منطبق با قطر استوما با قیچی ببرید و آماده نمائید و بچسبانید.
16. چسب کیسه کلستومی را ۳۰ثانیه فشار دهید تا کاملاً بچسبد.
17. در صورت وجود ضایعات قارچی می‌توان از نیستاتین استفاده کرد و یا می‌توان از خمیر یا پودر مخصوص Karaya  استفاده کنید.

تراکئوستومی | مجتمع آموزشی پژوهشی درمانی خیّرین سلامت