آنمی / Anemia 

 

 

 

           تعریف آنمی:

          هموگلوبین کمتر از ۱۳ در مردان

          هموگلوبین کمتر از ۱۲ در زنان

 

 برخورد با آنمی:

در برخورد با آنمی اولین قدم اندازه گیری میزان RPI است. RPI = درصد رتیکولوسیت اصلاح شده ÷ ۲ )

 

 درصد رتیکولوسیت اصلاح شده:

[Hb بیمار ÷ Hb نرمال ] × درصد رتیکولوسیت

 

 اگر RPI > 2.5:

 همولیز 

 خونریزی 

 

 اگر RPI < 2.5:

اگر RPI کمتر از دو نیم باشد قدم بعدی چک MCV است:

 

 اگر MVC کمتر از ۸۰( آنمی میکروسیتیک): 

 فقر آهن

 تالاسمی

 مسمومیت با سرب

 کمبود مس

 کمبود ویتامین B6

 آنمی سیدروبلاستیک

 آنمی بیماری‌های مزمن

 هیپرتیروئیدی 

 

اگر MCV بین ۸۰ تا ۱۰۰ باشد( آنمی هایپوپرولیفراتیو):

آنمی بیماری های مزمن

بیماری های درگیر کننده مغز استخوان

بیماری‌های کلیوی

 

اگر MCV بیشتر از ۱۰۰ باشد(آنمی ماکروسیتیک_مگالوبلاستیک):

کمبود ویتامین B12

کمبود فولات

بیماری MDS 

هایپوتیروئیدی

بیماری کبدی

 

 نکات کلیدی در تشخیص افتراقی تالاسمی مینور و آنمی فقرآهن:

 تعداد گلبول‌های قرمز (RBC) در فقر آهن پایین می‌آید چون آنمی از نوع هیپوپرولیفراتیو است.

 

در تالاسمی مینور شمارش RBC یا تغییر نمی‌کند یا اغلب بالای پنج میلیون میرسد. چون وقتی مقدار هموگلوبین نرمال یا نزدیک به نرمال باشد و حجم هر گلبول قرمز به‌شدت کاهش یافته باشد (۷۲ >MCV) طبعاً باید تعداد RBCها افزایش یافته باشد.

 

 نسبت MCV به تعداد گلبول‌های قرمز (MCV/RBC) اگر از ۱۳ کمتر باشد بیشتر به نفع تالاسمی مینور است،  چون این اندکس ها هیچ کدام تشخیص را قطعی نمی کند. البته اگر اندکسها شارپ فاصله واضحی داشته باشند تشخیص تقریبا قطعی است و اگر نزدیک باشد اورلپ خواهد داشت.

 

 در فقر آهن چون RBC (یعنی مخرج کسر) کم شده و MCV هم خیلی کم نشده است پس حاصل کسر هم افزایش دارد. اما در تالاسمی مینور مخرج کسر بالاست و صورت کسر (یعنی MCV) هم خیلی کوچک شده و نتیجه این‌که حاصل کسر کاهش یافته و زیر ۱۳ است که به اندکس منتزر معروف است

 

 در فقرآهن RDW افزایش یافته ولی در تالاسمی مینور نرمال است. (معیار، عدد ۱۴/۵  است)

 

 در تالاسمی مینور RDW تغییری نمی‌کند چون میکروستیوز همگن است یعنی همه‌ی RBCها به یک نسبت کوچک شده‌اند اما در فقر آهن RDW افزایش می‌یابد (بالای ۱۳) ‌چون میکروستیوز همگن نیست.

 

 نکته: افزایش RDW را در دو بیماری  آنمی فقر آهن و آنمی مگالوبلاستیک داریم.

 

در آنمی مگالوبلاستیک که MCV بالاست و در این‌جا مورد بحث ما نیست، بنابراین کاربرد عمده‌ی RDW در تشخیص افتراقی آنمی‌های میکروستیک (افتراق فقر آهن از تالاسمی مینور) است.

 

 آزمایش‌های تکمیلی:

مواردی که تا کنون گفته شده از روی یک آزمایش ساده‌ی CBC به ‌دست می‌آید اما در صورت تمایل و برای اطمینان از صحت تشخیص، می‌توان  آزمایش‌های تکمیلی هم انجام داد که به دو مورد آن اشاره می‌کنیم.

 

 فریتین: در آنمی فقر آهن حتماً باید فریتین زیر ۱۵ باشد، اما در تالاسمی مینور فریتین نرمال یا حتی کمی بالاست.

 

 هموگلوبین A2 در تالاسمی مینور سه و نیم درصد تا هفت درصد و در فقر آهن زیر سه و نیم درصد است

 

 در تالاسمی آلفا با کمبود یک ژن آلفا هیچ تغییر کلینیکی و آزمایشگاهی دیده نمی شود. اگر دو ژن آلفا کم باشد ظاهر سی بی سی شبیه بتا تالاسمی است ولی سطح هموگلوبین A2 نرمال یا پایین است که با فقر آهن اشتباه گرفته میشود ولی در فقر آهن سطح فریتین پایین اما در مبتلایان به آلفا تالاسمی نرمال یا بالاست.

 

 نکات مهم تشخیصی در افتراق آنمی ها

 RDW  طبیعی &  MCV  پایین :

 DDx:  

تالاسمی مینور 

 آنمی بیماری مزمن

 

 RDW بالا & MCV پایین :

DDx:

آنمی فقر آهن 

 بیماری Hb H

 

 RDW طبیعی & MCV طبیعی :

DDx:

 فرد طبیعی 

 اسفروسیتوز ارثی

 

 RDW بالا & MCV طبیعی :

DDx:

کمبود آهن یا ویتامین B12 یا فولات در مراحل اولیه 

 آنمی داسی شکل

 

 RDW طبیعی & MCV بالا :

DDx:

آنمی آپلاستیک

سندروم میلودیس پلاستیک(MDS)

 

 RDW بالا & MCV بالا :

DDx:

کمبود B12 یا فولات 

 آنمی همولیتیک ایمنی 

 آگلوتینین های سرد


مطالب آموزشی | مجتمع آموزشی پژوهشی درمانی خیّرین سلامت


 

  • 1402/07/15 - 19:25
  • 901
  • زمان مطالعه : 4 دقیقه
آموزش سلامت

حشره کش ها رابطه مستقیم با بیماری های خونی کودکان دارند

حشره کش ها رابطه مستقیم با بیماری های خونی در کودکان دارند، بنابراین در حضور کودکان نباید از آنها استفاده کرد.

** بیماری های خونی شایع کودکان ایرانی

این فوق تخصص خون و سرطان کودکان در پاسخ به این سووال که کدام یک از بیماری های خونی کودکان در ایران شیوع بیشتری دارد، گفت: متاسفانه همانطور که در ایران بیماری های ژنتیک متعددی وجود دارد، بیماری های خونی ای که ریشه ژنتیک دارند نیز زیاد مشاهده می شود.

وی به عنوان نمونه به بیماری تالاسمی در کشور اشاره کرد و افزود : ایران کشوری است که روی کمربند تالاسمی دنیا قرار گرفته، بگونه ای که شیوع این بیماری در ایران به دو تا سه درصد و حتی در بعضی مناطق تا 15 درصد نیز می رسد.

دکتر ابوالقاسمی هر چند شیوع تالاسمی و کنترل آن را در ایران یکی از دغدغه های متخصصین خون کشور عنوان کرد اما در عین حال گفت : خوشبختانه موفقیت های خوبی در این خصوص برای نظام سلامت کشور فراهم شده است. برنامه های پیشگیری قبل از تولد و مشاوره قبل از ازدواج در کنترل این بیماری اثرگذار بوده است بطوریکه در گذشته که حدود یکهزار مورد جدید تالاسمی در سال داشتیم، امسال این رقم به زیر 250 مورد رسیده است.

وی همچنین با بیان اینکه کم خونی های دیگری که جنبه ارثی دارند نیز همچنان در کشور شایع هستند، آنیمی پلاستیک بیماری فانکونی را از جمله این کم خونی ها برشمرد.

این فوق تخصص خون کودکان، کمبود آنزیم «جی 6 پی دی»(G6PD) را نیز یکی از شایع ترین موارد در بیماری های خونی عنوان کرد که نمونه بارز آن فاویسم است که هر سال تعداد قابل توجهی از بستری های نوزادان در بیمارستان ها را همین بیماری تشکیل می دهد.

دکتر ابوالقاسمی یکی دیگر از بیماری های خونی را هموفیلی عنوان کرد و گفت: هر چند در کشور ما حدود هفت یا هشت هزار نفر هموفیلی وجود دارد، اما از آنجا که بار مالی این بیماری برای کشور بسیار زیاد است، بنابراین هزینه این بیماران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.



** ابتلا حدود سه هزار کودک زیر 15 سال کشور به سرطان طی سال

وی در پاسخ به سووالی مبنی بر اینکه کدام سرطان ها در کودکان کشور شیوع بیشتری دارد، گفت: متاسفانه در داخل کشور، ثبت سرطان در افراد بالغ آمار صحیح تری نسبت به سرطان در کودکان دارد، بطوریکه متاسفانه هنوز نتوانسته ایم آمار کودکان مبتلا به سرطان را جمع آوری کنیم.

رییس انجمن خون و سرطان کودکان در عین حال افزود : آمارها تا به امروز نشان داده است که سالانه دو هزار و 500 تا سه هزار کودک زیر 15 سال مبتلا به سرطان در کشور تشخیص داده می شوند که از این میزان، 20 درصد به سرطان خون مبتلا هستند.

وی با بیان اینکه سرطان خون در دنیا رو به افزایش است، ادامه داد: از هر 100 هزار کودک زیر 15 سال، چهار نفر مبتلا به سرطان خون هستند که شایع ترین سرطان کودکان را در وهله نخست سرطان خون، سپس سرطان بافت های نرم تشکیل می دهند.

دکتر ابوالقاسمی ادامه داد: به نظر می رسد که در این بخش نیز نبود آمار دقیق، مشکلاتی را برای ثبت سرطان در کشور به همراه آورده است.



** فعالیت یکصد پزشک فوق تخصص خون و سرطان کودکان در کشور

وی همچنین در خصوص تعداد پزشکان فوق تخصص خون و سرطان کودکان در کشور گفت: تعداد متخصصان رشته سرطان خون کودکان در گذشته، بیشتر از پنج نفر نبود که این افراد در اهواز و تهران فعالیت می کردند اما اکنون یکصد پزشک فوق تخصص خون و سرطان کودکان در کشور بسر می برند که در کنار طبابت، تربیت نیروهای فوق تخصصی در این زمینه را نیز برعهده دارند.

وی این موضوع را بسیار افتخار آمیز ارزیابی کرد و گفت : از نظر آماری باید اذعان داشت که اگر دو هزار کودک مبتلا به سرطان در کشور باشد، برای هر 30 نفر یک فوق تخصص وجود دارد.



** 80 درصد کودکان مبتلا به سرطان درمان قطعی می شوند

دکتر ابوالقاسمی همچنین در زمینه احتمال درمان کودکان سرطانی در کشور افزود: حدود 80 درصد بچه های ایرانی مبتلا به سرطان، بطور قطع درمان می شوند.

رییس سابق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دسترسی آسان تر این کودکان به درمان، پزشک و دارو را از جمله علل درمان قطعی آنها برشمرد.



** مرکز تحقیقات ثبت سرطان کودکان دارای مجوز همچنان شکل نگرفته است

مدیرعامل سابق سازمان انتقال خون درمورد مشکلات تحقیقات علمی با موضوع سرطان کودکان گفت: یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد این است که دپارتمان های شکل گرفته باید تقویت شوند. بسیاری از دپارتمان ها هر چند مجوز گرفته اند اما به خوبی فعالیت نمی کنند.

وی افزود: هنوز مرکز تحقیقات ثبت سرطان اطفال در کشور که دارای مجوز باشد شکل نگرفته و مرکزی که مرکز پیوند استخوان مخصوص اطفال باشد نیز هنوز راه نیافتاده است. به عبارت دیگر مرکز اختصاصی پیوند مغز استخوان اطفال به دلیل هزینه های زیاد برای ساخت، وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: به رغم حضور افراد متخصص در مورد سلول های بنیادی خونساز، ، کشور همچنان فضاهای اختصاصی کمی برای فعالیت این متخصصان دارد، بگونه ای که به عنوان مثال اکنون دو تا سه مرکز برای انجام کارهای پیوند مغز استخوان کودکان اعلام آمادگی کرده اند.

  • گروه خبری : مطالب آموزشی و مقاله ها
  • کد خبر : 16059