آموزش به بیمار و مراقبت در منزل پس از شکستگی و عضو دارای گچ یا آتل

منظور از گچ گیری اندام استفاده از ماده ای مانند گچ یا فایبرگلاس برای ایجاد یک قالب محکم در اطراف اندام است تا از حرکات بعضی مفاصل آن جلوگیری شود.

هدف اینست تا مفصل یا استخوان های اطراف آن برای مدتی بیحرکت باشند تا آسیب های ایجاد شده در آنها یا مشکلات بافتی آنها بهبود یابد.

آتل نوعی قالب است که یک طرف اندام را گرفته و از طرف دیگر باز است.

هم آتل و هم گچ باید طول کافی را داشته باشند. این طول باید به اندازه ای باشد که بتواند یک مفصل در بالای محل شکستگی و یک مفصل در پایین محل شکستگی را بیحرکت نگه دارد.

در روزهای اول بعد از شکستگی، چون اندام متورم است برای بیحرکت کردن محل شکستگی از آتل استفاده میشود و بعد از چند روز که تورم اندام کاهش پیدا کرد آتل با یک گچ تعویض میشود.

گاهی اوقات بعد از گچ گیری و با گذشت چند روز تا چند هفته به علت کاهش بیشتر تورم اندام، ممکن است گچ شل شود. در این حال بهتر است گچ باز شده و گچ دیگری که مناسب اندام است تهیه شود.

در بعضی مواقع بعد از اینکه شکستگی جوش خورد گچ باز شده و بجای آن از یک آتل استفاده میشود تا بیمار بتواند در طول روز چند بار آن را درآورده و حرکاتی را برای اندام انجام داده و دوباره آنرا ببندد.

 بعد از ترخیص  جهت پیشگیری از سندرم کمپارتمان به موارد زیر توجه کنید

گاهی اوقات در ۳-۲ روز اول بعد از گچ گیری ممکن است تورم اندام بیشتر شده و بیمار احساس کند گچ سفت شده و به اندامش فشار وارد میکند.

روز اول و دوم جهت جلوگیری از تورم روی گچ و محل شکستگی کمپرس سرد بگذارید (مقداری یخ خرد شده را در یک کیسه پلاستیکی خشک قرار داده و آنرا در روی گچ یا آتل در محل ضایعه دیده قرار دهید.)

اطمینان از عدم سفت بودن گچ

مقایسه اندام شکسته و سالم از نظر گردش خون ، حرکت ، حس ، تورم ، بو

در صورت شک به سندرم کمپارتمان اندام نباید بالاتر از سطح قلب قرار گیرد و گچ برای کاهش فشار باید از وسط بریده شود

هشدار:در صورت وجود علائم چون کرختی ، سوزن سوزن شدن ، رنگ پریدگی یا کبودی، احساس سوزش، ورم غیر طبیعی درد غیر قابل کنترل  –عدم وجود نبض -بی حسی یا فلج عصبی سریعا به مرکز درمانی مراجعه کنید.

سندرم کمپارتمان | مجتمع آموزشی پژوهشی درمانی خیّرین سلامت

مراقبت از عضو دارای گچ یا آتل

1. عضو گچ گرفته شده تا۲۴ ساعت در هوای آزاد قرار گیرد تا کاملا خشک شود . رطوبت ، گچ را ضعیف و شل میکند.
2. در ۲۴ ساعت اول گچ گیری، روی اندام گچ گرفته شده وزن نگذارید وعضو گچ گیری شده را روی سطح لبه دار قرار ندهید و عضو روی بالشت نرم قرار گیرد گرچه ممکن است فکر کنید آب بر استحکام  و دوام فایبرگلاس تاثیری ندارد ولی خیس شدن لایه پنبه ای که بین فایبرگلاس و پوست قرار گرفته، میتواند موجب مشکلات پوستی شود.
3. در هنگام استحمام دو لایه پلاستیک را روی گچ یا آتل خود بپیچید تا آب به آن نفوذ نکند.
4. در صورت وجود زخم و یا محل برش جراحی زیر آتل طبق دستور پزشک آتل را باز و زخم را از نظر قرمزی یا عفونت  بررسی کنید و در صورت نیاز پانسمان را تعویض نمایید.
5. بعد از هر بار باز کردن آتل قبل از بستن مجدد آن، عضو را با سشوار کاملا خشک نمایید.
6. اگر پزشکتان به شما اجازه راه رفتن با گچ را داده است این کار را تا موقعی که گچ شما کاملا خشک و سفت نشده است انجام ندهید. این زمان برای فایبرگلاس یک ساعت و برای گچ ۳-۲ روز است.
7. انگشتان دست یا  پای شکسته را هر دو ساعت یکبار حرکت دهید.
8. ورزشهای ایزومتریک انجام دهید (شکستگی پا : در حالیکه اندامهای تحتانی روی سطح صاف قرار دارد زانوی خود را به طرف پایین فشار دهد) شکستگی بازو و ساعد: دست خود را مشت کند و بفشارد و هر یکساعت یکبار انجام دهید .
9. از عضو سالم جهت فعالیتهای روزانه استفاده کنید.
10. در شکستگی پا، پس از خشک شدن گچ استفاده از عصا استفاده کنید.
11. از خاراندن سطح زیر گچ خودداری کنید(در صورت خارش با سشوار سرد آنرا تسکین دهید)
12. اگر خارش مداوم بود با پزشک معالج خود تماس بگیرید.
13. گچ را خشک و تمیز نگه دارید.
14. عضو داخل گچ را اغلب و بخصوص هنگام خواب بالاتر از سطح قلب قرار دهید (مثال : قراردادن ساق روی  یا دست  شکسته روی بالش )
15.  باند پنبه ای را که در زیر گچ یا آتل قرار داده شده است را بیرون نیاورید.
16. لبه های زیادی یا قسمت هایی از گچ یا آتل را بدون مشورت با پزشک، سر خود برش ندهید.
17. مرتب گچ یا آتل خود را نگاه کنید. اگر ترک برداشت به پزشکتان اطلاع بدهید.
18. پوست دور گچ یا آتل را مرتب نگاه کنید. اگر قرمز یا زخمی بود به پزشکتان اطلاع دهید.
19. داروهای تجویزی را طبق دستور پزشک مصرف نمایید.

مراقبت از بیمار با گچ اسپایکا یا گچ تنه 

1. حفظ بهداشت پوست به خصوص ناحیه تناسلی برای جلوگیری از خیس شدن گچ هنگام ادرار ، از یک پوشش پلاستیکی خشک و تمیز در زیر و رو لایه های گچ خشک استفاده کرد
2. خواباندن روی تشک سفت تا زمان خشک شدن گچ
3. تغییر پوزیشن هر2ساعت یکبار برای حذف فشار و خشک شدن گچ
4. قرار دادن در وضعیت پهلو تا دو روز جهت درناژ وضعیتی مجاری تنفسی
5. زمان خوابیدن بیمار به دمر ، بالش سبک زیر سر قرار داده.
6. تحت نظر قرار گرفتن بیمار از نظر روانی (واکنش کلاستر و فوبیا ، اضطراب ، تغییرات رفتاری و تحت نظر قرار گرفتن بیمار از نظر فیزیولوژیک )
7. به کاهش فعالیت حرکت روده ای ، معده ای ، تجمع گازهای روده ای ، استاع شکمی ، تهوع و استفراغ توجه کنید وجهت  جلوگیری از آن به صداهای روده ای هر4تا8 ساعت گوش دهید و  شروع رژیم غذایی بتدریج و از نرم شروع شود.
8. جهت جلوگیری از یبوست رژیم پر فیبر (نان سبوس دار میوه و سبزیجات و...) و مایعات فراوان استفاده کنید
9. در صورت اتساع شکمی به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید تا در صورت لزوم دریچه شکمی باز شود

گچ چگونه خارج میشود:

1. هرگز خودتان گچ را خارج نکنید چون ممکن است در حین این کار به پوست خود صدمه زده یا فشار بیش از حد به اندامتان وارد کنید.
2. پزشک معالج، گچ شما را با یک اره مخصوص برش میدهد تا بتواند آنرا راحت تر خارج کند.
3. تیغه این اره ها حرکت چرخش ندارد بلکه سر جای خود میلرزد. بنابراین فقط اجسام سخت مثل گچ یا فایبرگلاس را میبرد و وقتی به پوست میرسد و با آن تماس پیدا میکند آسیبی به آن نمیزند.

مراقبت های بعد از باز کردن گچ

1. بعد از بازکردن گچ با آب گرم و صابون عضو را بدون کشش و مالش بشویید
2. روزانه اندام مورد نظر را در آب گرم همراه با مقداری نمک قرار دهید و به مدت ۳۰ الی ۶۰ دقیقه عضو را در آب گرم قرار دهید وحرکات منظم چرخشی را جهت گرم شدن مفصل به مدت یک الی دو هفته انجام دهید.
3. استفاده از دوش آب گرم بر روی عضو گچ گیری شده به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه و حرکت عضو زیر آب بسیار مناسب می باشد.
4. استفاده از روغن بادام تلخ و روغن زیتون بعد از ماساژ در آب گرم بسیار مناسب می باشد.
5. تورم وخشکی مفصل و درد بعد از باز کردن گچ تا مدتی ادامه دارد که جزء عوارض گچ می باشد وبه مرور زمان بر طرف می شود و جای نگرانی نیست.
6. اندامی که دچار شکستگی شده است بعد از باز کردن گچ حدود ۲ الی ۳ ماه بعد جوش کامل می خورد بنابراین بیماران باید مراقب باشند و از ضربه شدید  ویا بلند کردن وزنه سنگین خوددای نمایند.

 آموزش روش های تمیز کردن گچ یا آتل شکسته بندی