بهداشت دوران بارداری

بهداشت فردی:

نظافت شخصی مادر ازنظر پوست بدن، دست‌ها و پاها، موی سر، دندان‌ها، نظافت سایر اعضای بدن و استحمام مرتب، از اصول اولیه بهداشت فردی است که باید بدان توجه شود. استحمام سبب باز شدن منافذ پوست و سرعت جریان خون می‌شود. در بارداری محدودیتی برای استحمام وجود ندارد.

مادر باید در موقع حمام کردن از آب بسیار سرد یا آب بسیار داغ و آب‌های آلوده که احتمالاً باعث آلودگی دستگاه تناسلی زن می‌شود، پرهیز کند. گرما و رطوبت زیاد حمام می‌تواند باعث افزایش درجه حرارت جنین شود، بنابراین باید از آب ولرم استفاده کرده و زمان استحمام کوتاه‌تر شود.

در هفته‌های آخر مراقبت بیشتری به هنگام استحمام لازم است زیرا بزرگی شکم، تعادل بدن را برهم میزند و احتمال لیز خوردن و افتادن را بیشتر می‌کند. ضمناً در این زمان استحمام در حوض، خزینه و نظایر آن توصیه نمی‌شود.

بهداشت دهان و دندان:

در بارداری مادر تمایل بیشتری به خوردن مواد غذایی شیرین یا ترش دارد و به دلیل کم‌حوصلگی و خستگی، وقت کمتری برای مراقبت از دندان‌ها صرف می‌کند. از طرف دیگر به علت مصرف کلسیم بدن مادر در استخوان‌بندی جنین، خطر پوسیدگی دندان و بیماری لثه بیشتر می‌شود.

بنابراین لازم است در این دوران مادر ضمن داشتن برنامه غذایی مناسب )استفاده از مواد دارای کلسیم، میوه و سبزی‌ها بجای مصرف مواد قندی( بهداشت دهان و دندان را با استفاده صحیح و مرتب از مسواک، نخ دندان و دهان‌شویه رعایت نماید.

استراحت:

بهترین وضعیت برای استراحت، خوابیدن به پهلوست. این امر سبب خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی بهتر به جنین می‌شود. تغییر وضعیت از یک‌پهلو به پهلوی دیگر و یا بلند شدن باید به‌آرامی صورت گیرد.

در هفته‌های آخر بارداری باید از انجام فعالیت‌های سنگین خانه (مانند خانه‌تکانی) اجتناب شود.

کار و فعالیت:

ساعت کار مادران شاغل نباید زیاد طولانی باشد ( کمتر از 8 ساعت در روز) و آنان باید بتوانند در فواصل کار خود چند دقیقه‌ای استراحت کنند.

مشاغلی که مستلزم بلند کردن و جابجا کردن اجسام سنگین و یا ایستادن به مدت طولانی و تماس با مواد سمی است، برای خانم‌های باردار مناسب نمی‌باشد.

توصیه می‌شود زنان باردار از انجام کارهای سنگین که موجب افزایش ضربان قلب و تعریق زیاد می‌شود و از ایستادن و یا نشستن طولانی‌مدت ( بیش از 3 ساعت) در یک وضعیت بپرهیزند. در زمان کار حتی‌الامکان به‌طور متناوب راه بروند و در هنگام نشستن یک چهارپایه در زیر پای خود قرار دهند.

مسافرت:

مسافرت برای مادر سالم منعی ندارد ولی مسافرت طولانی با اتومبیل بخصوص در هفته‌های آخر بارداری، حتماً باید با تأیید پزشک و بااحتیاط باشد. در طول سفرهای زمینی، لازم است مادر حداقل هر 2 ساعت یک‌بار کمی راه برود.

بهداشت در روابط جنسی:

گرچه تمایلات جنسی طی نیمه اول بارداری کاهش می‌یابد ولی اغلب در نیمه دوم افزایش دارد. مقاربت تا زمانی که مادر احساس ناراحتی نکند و یا ممنوعیتی ازنظر پزشکی ( مانند سابقه سقط یا زایمان زودرس یا وجود لکه بینی و جفت سرراهی در حاملگی فعلی) نداشته باشد، مانعی ندارد.

لباس مناسب:

با پیشرفت حاملگی و بزرگ شدن رحم و نیز افزایش حجم پستان‌ها و دردناک شدن آن‌ها، پوشیدن لباس‌های آزاد و گشاد که بر روی شکم فشار نیاورد و استفاده از سینه‌بندهای مناسب توصیه می‌شود. پوشیدن کفش پاشنه‌بلند ( بیش از 5 سانتیمتر) یا کاملاً تخت به

دلیل افزایش انحنای کمر و برهم زدن تعادل بدن و افزایش فشار رحم بر روی ماهیچه‌های شکم، کمر و ران‌ها ، توصیه نمی‌شود.

ورزش:

ورزش‌های سبک حتی به‌صورت پیاده‌روی حدود نیم ساعت در روز و حداقل سه بار در هفته و انجام کارهای خانه باید جزو برنامه‌های روزانه مادران باردار باشد. راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و در ماه‌های آخر به راحت انجام شدن زایمان کمک می‌کند. انجام تمرینات بسیار ساده در بارداری باعث آرامش جسمی و فکری مادر شده، جریان خون را تحریک و فعالیت ریه‌ها و فعالیت دفعی پوست و روده‌ها را بیشتر می‌کند، از افزایش بیش‌ازحد وزن جلوگیری کرده، در کاهش کمردرد و درد پشت مؤثر بوده و مادر را ازنظر جسمی و روحی برای زایمان آماده می‌کند. درصورتی‌که فعالیت مادر منجر به لکه بینی، انقباضات رحمی، سرگیجه، تپش قلب و تعریق زیاد شود، مادر باید فعالیت خود را متوقف و با پزشک یا ماما مشورت کند.