بیمارستان بدون دخانیات

بیمارستان بدون دخانیات یکی از خط مشی هایی است که درصورت پیاده سازی از دو منظر میتواند نقش قابل توجهی در مقابله با دخانیات و پیامدهای نامطلوب آن ایفاکند؛

بیمارستان از یکسو نقش منطقه ای و فرامنطقه ای دارد و میتواند کارکرد اطلاع رسانی و فرهنگ سازی داشته باشد؛ از سوی دیگر ممنوعیت های قانونی از جمله،تبصره 1 و 2 ماده 13(قانون جامع کنترل ومبارزه ملی بادخانیات) مصوب سال 1385 مبنی بر جرم بودن مصرف سیگار در اماکن عمومی که شامل محوطه های باز و بستۀ بیمارستان نیزمی شود؛ بیمارستان را در موقعیت مناسبی برای گسترش این خط مشی میکند.

مقدمه:

       مصرف دخانیات به‌عنوان مهم‌ترین عامل خطر بیماری‌های غیر واگیر، سالانه موجب مرگ ۸ میلیون نفر از مردم جهان می‌شود. در حال حاضر یک میلیارد و یک‌صد میلیون نفر از جمعیت جهان دخانیات مصرف می‌کنند که در اثر آن، متأسفانه یک‌میلیون نفر قربانی مواجهه با دود دست دوم این محصولات می‌شوند. از نظر خطرات سلامتی، قرار گرفتن در معرض دود دخانیاتی که ناشی از مصرف اطرافیان است، تفاوتی با استعمال دخانیات توسط خود فرد ندارد، زیرا دود منتشره از ماده دخانی، حاوی گازهای سمی و سرطان‌زا، مواد آلاینده و فلزات سنگین است. به منظور حسن اجرای قوانین و مقررات، حفظ حقوق افراد جامعه، تامین سلامت آن ها در برابر زیان ها و بیماری های ناشی از استعمال دخانیات و نهادینه کردن فرهنگ عدم استعمال دخانیات در اماکن عمومی (موضوع بند 8 ماده 1 آیین نامه اجرایی قانون جامع کنترل دخانیات) ، بیمارستان ها باید سیاست بیمارستان بدون دخانیات را داشته باشند.

اهمیت موضوع دخانیات همین بس که هرساله 31 می روز جهانی بدون دخانیات نامگذاری شده است.

اصطلاحات:

انواع مواد دخانی: به محصولاتی اطلاق می شود که تمام یا بخشی از ماده خام تشکیل دهنده آن ها برگ توتون یا تنباکو یا مشتقات آن است ( به استثنای مواد دارویی مجاز ترک دخانیات به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی).

1. 1. گروه تدخینی(دود زا): مانند سیگار، سیگار برگ، پیپ، قلیان، چپق، سیگار دست پیچ
   2. گروه غیر تدخینی (بدون دود): مانند ناس، قلیان الکترونیک، سیگار الکترونیک و دستگاه های گرم کننده تنباکو (IQOS)

استعمال دخانیات: هر گونه مصرف مواد دخانی از قبیل دود کردن، مکیدن، جویدن یا استنشاق.

دود دست‌‌اول: بخشی از دود است که از درون مواد دخانی به‌ویژه قلیان وارد دهان و ریه فرد مصرف‌کننده می‌شود و موجب بروز بیماری در فرد مصرف‌کننده می‌شود.

دود دست‌دوم: دودی است که به‌طور مستقیم از نوک روشن و در حال اشتعال مواد دخانی و یا از بازدم فرد مصرف‌کننده (که به دنبال پک زدن به مواد دخانی، از ریه او خارج می‌شود) وارد محیط می‌گردد. این دود توسط اطرافیان فرد مصرف‌کننده استنشاق می‌شود.

دود دست‌ سوم: ذرات و سموم دود مواد دخانی به‌ویژه قلیان است که در هوا منتشر شده و روی اشیاء و لباس و موی فرد مصرف‌کننده می‌نشیند و اگر افراد در تماس با این اشیاء قرار گیرد، آلاینده‌ها وارد بدن آنان می‌شود.

دخانیات و پیامدهای ناشی از مصرف آن:

باروری، اجتماعی، محیط زیست، اقتصادی، سلامت

عوارض مصرف مواد دخانی

 عوارض سلامتی مرتبط با

مصرف تدخینی دخانیات :

بیش از 3000 مواد شیمیایی در برگ تنباکو و افزون بر 7000 مواد شیمیایی در دود تنباکو موجود است که حداقل 70 ماده شیمیایی سرطان زا است. محصولات دخانی عامل مرگ حدود 50 درصد از مصرف‌کنندگانش می‌شود. دخانیات سالیانه موجب مرگ 8 میلیون نفر از مردم جهان می‌شود. 7 میلیون نفر از آن ها به علت مصرف مستقیم دخانیات و 1 ‌میلیون نفر از کل مرگ‌ومیرهای منتسب به دخانیات در اثر مواجهه با دود دست‌ دوم آن به وقوع می‌پیوندد. در حال حاضر در هر 4 ثانیه یک نفر بر اثر استعمال دخانیات در دنیا جان خود را از دست می‌دهد. مصرف تنباکو و انواع آن تقریباً به تمام دستگاه­های بدن آسیب می رساند. در جمعیت هایی که در چند دهه اخیر استعمال دخانیات امری متداول بوده، 90 درصد سرطان ریه، 15 تا 20 درصد سایر سرطان ها، 75 درصد برونشیت مزمن و آمفیزم و 25 درصد مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی در سنین 35 تا 69 سال ناشی از مصرف مواد دخانی بوده است. کودکان و زنان بیشترین قربانیان مواجهه با دود دست‌دوم دخانیات هستند. مواجهه با دود دخانیات مهم‌ترین عامل در ایجاد سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است و عامل شناخته‌شده در بروز عفونت گوش میانی، آسم و خس‌خس سینه در کودکان است. بیماری‌هایی از قبیل حملات آسم، آبریزش از چشم و بینی و عفونت گوش میانی در فرزندان افراد مصرف‌کننده مواد دخانی بیشتر است

مصرف مواد غیرتدخینی:

• مصرف این مواد عامل بروز سرطان دهان، مری و لوزالمعده است.
• تنباکوهای غیر تدخینی می تواند باعث بیماری لثه، پوسیدگی دندان و از دست رفتن دندان شود.
• مصرف این مواد می­تواند خطر مرگ ناشی از ابتلا به بیماری های قلبی و سکته را افزایش دهد.
• مصرف این مواد می­تواند خطر ابتلا به زایمان زودرس و مرده­زایی را هنگام بارداری افزایش دهد و همچنین موجب اختلال رشد مغز جنین در این دوران شود.
• مصرف این مواد به دلیل دارا بودن مقادیر بالای مواد معطر موجب تسریع و تشدید جذب نیکوتین می شود که با ایجاد وابستگی شدید در فرد مصرف کننده، افزایش دفعات مصرف این مواد و شروع مصرف مواد دخانی متداول (سیگار و قلیان) را به همراه دارد

مواجهه با دود دست دوم و سوم مواد دخانی:

• اثرات فوری شامل تحریک چشم، بینی، گلو و ریه ها و گاهی سردرد، حالت تهوع و سرگیجه است. قرار گرفتن به عبارتی دود دست سوم در معرض دود دست دوم می تواند حملات آسم را نیز تحریک کند.
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض دود دست دوم باعث سرطان ریه، بیماری عروق کرونر قلب و مرگ قلبی می‌شود و برآورد می‌شود که دود دست دوم خطر بروز بیماری گرفتگی عروق قلب 25 تا30 درصد و سرطان ریه 20 تا 30 درصد را افزایش می دهد.
• سالانه در سراسر جهان، دود دست دوم باعث بیش از یک میلیون مورد مرگ زودرس می‌شود که اکثریت آنها  در بین زنان و کودکان است.

 عوارض مرتبط با مصرف تدخینی دخانیات 

عوارض سلامتی مواجهه با دود دست دوم دخانیات

ازمهمترین قوانین بالا دستی دخانیات دربیمارستان :

• آیین نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات
• قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات در ایران                             

همیشه به یاد داریم: استعمال محصولات دخانی دراماکن عمومی (بیمارستان) ممنوع است.

واحد بهداشت محیط | مجتمع آموزشی پژوهشی درمانی خیّرین سلامت