آموزش مراقبت در تشنج
تشنج چیست؟
به زبان ساده تشنج حاصل یک اختلال در فعالیت الکتریکی مغز است. بیشتر مردم تشنج را با بیماری صرع می‌شناسند اما تشنج فقط مختص این بیماری نیست و دلایل زیادی ممکن است منجر به بروز تشنج در بدن بیمار شوند.
انواع تشنج کدام است؟
به طور کلی تشنج که در زبان عامیانه به آن حمله غش نیز گفته می‌شود به دو دسته کانونی(focal) و عمومی (generalize) تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی بر اساس منطقه‌ای از مغز است که سلولدهای مغز فعالیت غیرطبیعی‌شان را بروز می‌دهند. اگر تنها یک قسمت از مغز درگیر فعالیت شدید شود آن را تشنج کانونی و اگر همه مغز درگیر شود به آن تشنج عمومی می‌گوئیم.
1-تشنج کانونی چیست
نام دیگر تشنج کانونی تشنج محدود یا جزئی (partial) است. در این تشنج همانطور که از اسم آن پیدا است، فعالیت شدید سلول های مغز از یک منطقه شروع می‌شود و سپس انتشار می‌یابد. در تشنج‌های کانونی یا محدود، شخص بیمار با یک سری علائم متوجه نزدیک شدن تشنج می‌شود. در تشنج‌های کانونی بیمار پاسخ‌های طبیعی خود به محیط پیرامونش را از دست می‌دهد. در این تشنج دو حالت پیش می‌آید. یا سطح هوشیاری و آگاهی بیمار به شدت پائین می‌آید که غالباً شخص به یک نقطه خیره می‌شود و یا یک سری حرکات را پشت سر هم تکرار می‌کند مثل گزیدن لب. یا سطح هوشیاری پائین نمی‌آید ولی به شدت تغییر می‌کند. این بیماران ممکن است در هوشیاری تغییریافته‌شان مزه غذاها و بوی آنها و دیگر علائم احساسی را متفاوت درک کنند و عواطفشان نیز تغییر کند
2-تشنج عمومی چه علائمی دارد؟
تشنج عمومی کل مغز را در برمی‌گیرد و به شش دسته تقسیم می‌شود.
تشنج تونیک: این صحنه را زیاد توی فیلم‌ها دیده‌اید. فردی که دچار تشنج می‌شود روی زمین میافتد و دست و پایش شروع به تکان خوردن می‌کنند. این نوع تشنج، با عنوان تشنج تونیک شناخته می‌شود.
تشنج آتونیک: در این تشنج مرکز کنترل عضلات در مغز دچار تشنج شده و فرد به طور ناگهانی بر روی زمین سقوط می‌کند.
تشنج کلونیک: محل تأثیرگذاری این تشنج صورت، دست‌ها و گردن بیمار است.
تشنج‌های میوکلونیک: محل تأثیرگذاری تشنج میوکلونیک پاها و بازوها است و معمولاً تشنج به طور قرینه در دو طرف بدن صورت می‌گیرد.
تشنج‌های تونیک-کلونیک: شایع‌ترین نوع تشنج همین نوع است. تشنج‌های تونیک- کلونیک عارضه‌های هر دو دسته تشنج‌های تونیک و کلونیک را با هم دارند. بیماری که به این تشنج دچار می‌شود ممکن است به طور ناگهانی آگاهی خود ار از دست بدهد و با بدنی منقبض شروع به تکان خوردن کند. در بعضی موارد ممکن است بیمار کنترل ادرار خود را نیز از دست بدهد و یا زبانش را در حین تشنج گاز بگیرد.
تشنج ابسنس(Absence): در این شکل از تشنج آگاهی به طور کامل از دست می‌رود. البته این عارضه مدت کوتاهی طول می‌کشد.
راه های پیشگیری از آلزایمر
آموزش به بیمار
علائم:
فرد بی‌اختیار به زمین میافتد و دست‌ها و پاها به حالت کشیده درمی‌آید. سر به عقب می‌رود. گردن سفت شده و به عقب متمایل می‌شود. چشم‌ها به سمت بالا متمایل و سفیدی چشم‌ها
نمایان می‌شود. عضلات ناحیه فک پایین دچار انقباض شدید می‌شود و در این حالت به هیچ وجه نمی‌توان دهان را باز کرد. دهان خود دچار کف فراوان می‌شود. تمام بدن دچار تکان‌های شدید می‌شود و معمولا در این مواقع بی‌اختیاری ادرار و مدفوع نیز برای فرد اتفاق میافتد.
یکی از نکات مهم در این بیماران این است که فرد در طول مدت حمله هوشیار نیست و حتی پس از پایان حمله و بیدار شدن از خواب که معمولا پس از حمله اتفاق میافتد، چیزی را از وقایع اتفاقیه به یاد نمی‌آورد و گویی برای شخص دیگری این اتفاقات افتاده است.
مراقبت ها
- به یاد داشته باشید مهمترین هدف درمان دارویی است.
- استفاده داروها ضروری است و داروها به هیچ عنوان وابستگی ایجاد نمی کند
- در صورت ادامه تشنج، مراقب باشید که خطر آسیب فیزیکی به حداقل برسد. این احتیاط‌ها شامل قرار دادن تخت در پایین‌ترین موقعیت، بالا بردن لبه‌های تخت و پوشاندن آنها .
- اطمینان از باز بودن راه هوایی
- در صورت ضرورت تماس با ۱۱۵.
- عواملی که باعث تسریع حملات می شود را شناسایی کنید. مثلا استرس- رژیم غذایی- کاهش خواب و استراحت و....
- در برخی بیماران رژیم کتوژنیک میتواند مفید باشد. این رژیم شامل پرپروتئین- کم کربوهیدرات- است و بیشتر برای کودکانی که تشنج آنها با دو دارو تحت کنترل قرار نگرفته موثر است.(برای بزرگسالانی که تشنج آنها به خوبی کنترل نشده نیز استفاده می شود.)
- دوری از محرکهای نوری و نورهای درخشان.( استفاده از عینک دودی مفید است)
- استفاده از دستبند هشدار پزشکی یا کارت شناسایی
- عوارض جانبی داروهای خود را یاد بگیرید.
- بهداشت دهان خود را رعایت کنید( ماساژ لثه ها - استفاده از نخ دندان و.....
- از فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری دارد پرهیز کنید( رانندگی- کار با ماشین آلات و....)
سعید اسپنانی
با آرزوی سلامتی و شادابی
مجتمع آموزشی درمانی خیرین سلامت قم
